Borgaralaun: Stefnan sem enginn trúir á — fyrr en hún borgar reikningana

Það er nokkuð algengt að fólk spyrji mig út í framtíðina og sérstaklega borgaralaun. Ég get ekki spáð fyrir um framtíðina! En ég hef lengi haft stutt svar á reiðum höndum: þetta verður ekki valkostur. Hér er ástæðan.

„Það verða ekki hugsjónamenn sem berjast fyrir borgaralaunum. Þeim verður þrýst í gegn af sama fólkinu og sór að þau væru ómöguleg – allt þar til þau fóru að borga reikningana þeirra.“

Í áratugi voru borgaralaun hin fullkomna pólitíska hilling – draumsýnin sem hagfræðingar rökræddu, framtíðarsinnar blogguðu um og stjórnmálamenn vísuðu kurteisislega á bug. Vandamálið var ekki stærðfræðin. Það var pólitíkin.
Þetta breytist um leið og sérfræðinga- og stjórnendastéttin – styrktaraðilarnir, skoðanaleiðtogarnir, „þekkingarstarfsmennirnir“ – byrjar að finna fyrir þeim þrengingum sem hún fylgdist áður með úr öruggri fjarlægð.

Ímyndaðu þér augnablikið þegar stefnumótunarráðgjafi með 25 milljónir króna í árslaun áttar sig á að GPT-7 vinnur vinnuna hans betur, hraðar og án hádegishléa. Þá er „ölmusu“ hljóðlega breytt í „aðlögunarstuðning.“
Og þegar það gerist snýst pólitíska dæmið við á einni nóttu.

Borgaralaun munu ekki byrja sem borgaralaun. Þeim verður komið á sem „tímabundinni neyðarráðstöfun,“ skammtímalausn til að halda millistéttinni á floti. En pólitískur þrýstingur mun ýta undir vöxt þeirra. Skriðþungi kerfisins mun síðan festa þau í sessi.

Ég leyfi mér að spá að árið 2032 verðum við komin með borgaralaun að fullu, nema þau munu ekki kallast það – jafnvel þótt stjórnmálamenn haldi því fram að þetta sé aðeins bráðabirgðalausn, á meðan þeir berjast fyrir því í kosningabaráttu að hækka mánaðarlegu upphæðina.

Kaldhæðnin? Háværustu verjendur þessarar „ómögulegu“ stefnu verða sömu raddirnar og eyddu þrjátíu árum í að halda því fram að hún gæti aldrei orðið að veruleika.

Ekki vegna þess að þau hafi tekið kenningunni opnum örmum – heldur vegna þess að þau hafa tekið innborgununum fegins hendi!

Borgaralaun munu ekki koma með hvelli. Þau munu birtast eins og fjall: hægt, hljóðlega og óhagganlega.

Og þegar fjallið hefur myndast? Gangi þér vel að færa það.